«Նոր ժամանակները նոր պահանջներ թելադրեցին մշակութային հաստատություններին»
21.04.2020 | 00:45
Բանասիրական գիտությունների թեկնածու, ԵՊՀ դոցենտ ՎԱՀԱԳՆ ԶԱՔԱՐՅԱՆԸ ուշագրավ դիտարկումներ է անում մշակույթ-սոցիալական մեդիա կապի մասին: Համավարակի օրերին մշակութային կյանքը տեղափոխվեց վիրտուալ տիրույթ: Ավելի քան երբևէ կարևորվեցին տեղեկատվական տեխնոլոգիաների դերը, սոցիալական գովազդն ու հանրային կապերի մասնագետների նպատակային գործունեությունը:
-Սոցիալական հարթակները որքանո՞վ են կարևորվել մինչ օրս, ո՞ր մշակութային հաստատություններն են լավագույնս կիրառել այդ միջոցները:
-Սոցիալական հարթակների դերի աճող ակտիվացումը վերջին երեք տարիներին առանձնակի նկատելի էր, սակայն նոր իրականության պայմաններում մենք այդ մեդիագործիքի առավել նպատակային, իմաստավորված կիրառման ականատեսը եղանք։ Եթե մինչ այդ դրանք առավելապես օգտագործվում էին հիմնականում միջանձնային հաղորդակցության նպատակով, արդեն գրեթե մեկ ամիս է բարձր մշակույթի հետ հաղորդակցվում ենք հենց սոցիալական հարթակների միջոցով։ Նոր ժամանակները նոր պահանջներ թելադրեցին մշակութային հաստատություններին։ Այն, ինչ տարիներ շարունակ անհնար էր թվում հայաստանյան մշակութային հաստատությունների համար, ընդամենը 2-3 շաբաթում իրականություն դարձավ։ Մշակույթն արդեն սոցիալական մեդիայի անբաժան մասն է, և մենք պետք է նոր իրականության պայմաններում խաղի նոր կանոններով առաջնորդվենք, փորձենք առավելագույնս օգուտ քաղել այն ամենից, ինչը մեր կամքից անկախ մեզ նոր կենսակերպ թելադրեց։ Այսօր հայաստանյան բոլոր մշակութային հաստատություններն էլ իրենց հնարավորությունների սահմաններում փորձում են տեղ զբաղեցնել սոցիալական հարթակներում, մի մասին շատ լավ է հաջողվում, մյուսներն էլ փորձեր են անում զրոյական կետից շարժվելու համար։ Իրականում ամենամեծ բացը այս ոլորտում որակյալ մասնագետների պակասն է։ Սա շատ արագ պետք է լուծել համակարգված աշխատանքի շնորհիվ, չպետք է թողնել մշակութային կառույցն ինչպես կարող է իր գլխի ճարը տեսնի։
-Կարո՞ղ ենք ասել, որ ոչ մշակութային հաստատությունները պատրաստ էին նոր մարտահրավերներին:
-Մշակութային հաստատությունների մի մասը՝ հատկապես թանգարաններից և թատրոններից մի քանիսը, սոցիալական հարթակներում աշխատելու որոշակի փորձառություն ունենալով, կարողացան արագ կողմնորոշվել և շուտ սկսեցին իրենց կողմը գրավել առցանց տիրույթում գտնվող հետևորդների այն բանակը, որ տնային պայմաններում փնտրում էր «պարապ վախտի խաղալիք»: Շատերն էլ, իսկապես գիտակցելով ազատ ժամանակն արդյունավետ օգտագործելու կարևորությունը, արժեքավոր նյութի փնտրտուքով էին տարված։ Համավարակի այս ընթացքը մեկ անգամ ևս փաստեց, որ նոր իրականության պայմաններում միանգամայն այլ լսարանի հետ գործ ունենք և պարտավոր ենք հաշվի առնել ժամանակի պահանջները։ Մշակույթը թվային նոր դարաշրջան է թևակոխում, և այդ հարթակում դիրքավորվելու կարևոր նախադրյալ ու պարարտ հող կա։ Սա շատ լավ ազդակ էր վերլուծելու, հասկանալու, ծրագրելու համար նոր ժամանակի այցելուի ու հանդիսատեսի հետ հաղորդակցվելու նորաբաց հնարավորությունները։
-Մինչ օրս փորձ էր արվում մարդկանց պոկել համացանցից ու բերել կինո, թատրոն, համերգասրահ, հիմա ասում ենք՝ մնա տանը, կինո նայիր, թանգարանում շրջիր և այլն: Սա կարո՞ղ է դառնալ պահանջված այլընտրանքային տարբերակ նաև այն ժամանակ, երբ դուրս գանք արտակարգ իրավիճակից:
-Իհարկե, մասնագիտական շրջանակում նման մտավախություն կա, սակայն առավել հավանական է այն, որ տնից թանգարան ու թատրոն առցանց տիրույթում այցելող քաղաքացին վաղը, միանգամայն այլ գիտակցական մակարդակում գտնվելով, իսկապես կարևորելու է մշակույթի տեղն ու դերը իր առօրյայում և դարձնելու է իր կենսակերպի անբաժան մասը։ Սա բացառիկ հնարավորություն կարող է դառնալ նոր որակի մշակութասեր քաղաքացիներ ունենալու հարցում։ Պարզապես պետք է համապատասխան վերլուծություն կատարել, ըստ ուղղությունների տարանջատել և պլանավորել մշակութային հաստատությունների գործունեության հետագա ռազմավարությունը, վերլուծել նաև այն բացերը, որոնք արձանագրվեցին այս ընթացքում, և իհարկե, կարևորել մշակույթի ոլորտում հանրային կապերի որակավորված մասնագետների ներգրավվածությունը։ Յուրաքանչյուր իրավիճակից կարելի է օգուտներ քաղել, առավել ևս այսպիսի ակնառու հնարավորությունների պայմաններում, որոնք արտակարգ դրության այս ընթացքում ի հայտ եկան մշակութային հաստատությունների համար։
-Ինձ թվում է` վիրտուալ մշակութային ժամանցը օգտակար է, հատկապես նրանց, որ մինչ այս ինչ-ինչ պատճառներով հեռացել էին մշակույթից, որովհետև, օրինակ, թատրոնի սիրահարը չի ցանկանա արվեստի քաղցը լրացնել նկարահանված ներկայացում դիտելով:
-Իհարկե, թատրոնի սիրահարը երբևէ չի բավարարվի առցանց տիրույթում մատուցվող նյութով։ Այսօր մենք առցանց տիրույթում ենք այցելում թանգարան և թատրոն, նախ, որովհետև, այլընտրանք չունենք, բացի այդ, նկատենք, որ թանգարաններն ու թատրոնները հետաքրքիր մրցակցության մեջ են՝ պոտենցիալ այցելուին լավագույնս ներկայանալու ակնկալիքով։ Ի վերջո, հրաշալի է այն հանգամանքը, որ մենք հնարավորություն ունենք հաղորդակցվելու մեզ մատուցվող բարձրարժեք մշակութային նյութի հետ, ինչը շատ վաղուց արդեն մոռացել էին անել հեռուստաընկերությունները։ Մշակութային կառույցների՝ առցանց տիրույթում գրանցած հաջողություններին նպաստում է նաև տասնամյակներ շարունակ մշակույթից հեռացած հեռուստատեսությունը։ Սա վերադարձ է բարձր արվեստին, վերադարձ մշակույթին, և այլևս կարևոր չէ, թե երբ ու ինչ պայմաններում այդ ամենը տեղի ունեցավ։ Պարզապես անչափ կարևոր է հետագայի համար ամրապնդել ու պահել այսօր ձեռք բերվածը։
-Մեր մշակութային վիրտուալ եռուզեռը, ըստ Ձեզ, ի՞նչ դրական կողմեր ունի և ի՞նչ բացթողումներ:
-Մշակութային առցանց իրականությունը նոր հնարավորություններ է բացում հետագայի համար, այս ընթացքում մեծաթիվ հետևորդներով ավելացող մշակութային կազմակերպությունների ֆեյսբուքյան էջերը ճանաչելի դարձրին նրանց գործունեությունը։ Արտակարգ դրության ավարտից հետո շատերն են ցանկություն ունենալու թանգարան ու թատրոն հաճախելու, քանի որ տանը մնալու այս ընթացքում շատերի համար մեր երկրի մշակութային հնարավորությունների առումով նորանոր բացահայտումներ եղան։ Այս ամենի արդյունքում ի հայտ եկան բոլոր այն թերացումները, որոնք առկա էին այցելուի, հանդիսատեսի հետ հետադարձ կապը պահելու հարցում: Թերագնահատվել էին առցանց տիրույթի հնարավորությունները: Շատերը տասնամյակներ շարունակ կառչած լինելով մի աշխատաոճի, որն այլևս կենսունակ չէ, ստիպված եղան հենց այս ընթացքում ջարդելու այդ կաղապարները, քանի որ համեմատության մեջ ակնառու էր` ով ինչով է ներկայանում։ Իհարկե, չպետք է մոռանանք նաև, որ մշակութային նյութի հետ գործ ունենալիս առավելագույնս զգույշ է պետք լինել, ժամանակակից շատ ու շատ PR գործիքներից օգտվելիս պետք է կարողանալ չափի զգացումը չկորցնել։ Ավաղ, այդ առումով վրիպումներ եղան, և այդ ամենը պետք է վերլուծել:
-Համավարակի օրերին Գերմանիան 50 միլիարդ եվրոյի չափով օգնության փաթեթ ստեղծեց արվեստագետների ու մշակութային բիզնեսի ներկայացուցիչների համար. կարևորվեց ստեղծագործ մարդկանց համարձակությունը ճգնաժամը հաղթահարելու հարցում։ Մենք կարո՞ղ ենք հետևել այդ օրինակին:
-Ճգնաժամի ընթացքում բազմաթիվ անհարմարություններ են ի հայտ գալիս, որոնք սակայն նոր հնարավորություններ են բացում ստեղծագործ անձանց համար։ Չի բացառվում, որ այս ամենի արդյունքում ստեղծագործական նոր ազդակ ստանան արվեստի գործիչները, նոր գրականություն ի հայտ գա, նոր թատերախաղեր հայտնվեն բեմում, կինեմատոգրաֆիան նոր ու բացառիկ գործերով հարստանա։ Փաստ է, որ այսօր մենք ունենք մշակութային հաստատությունների կողքին առցանց տիրույթում գտնվող ֆեյսբուքյան օգտատերերի հսկայական բանակ։ Մեր մշակութային հաստատությունները առցանց տիրույթում իրենց կողմից մատուցված նյութերի մի քանի հարյուր հազարից մինչև մեկ միլիոն դիտում ունեն արձանագրած։ Այս ամենի արդյունքում հաջորդ քայլն այն պետք է լինի, որ մշակութային հաստատությունները պատրաստ լինեն իրական կյանքում արդարացնելու մարդկանց ակնկալիքները։ Թվային տիրույթում լրջորեն դիրքավորվելու անհրաժեշտություն ունի մեր մշակույթը։
-Այս օրերին, կարծես, մարդկանց օգնության է հասնում հենց մշակույթը, այնինչ թվում էր, թե մշակույթն ինքը օգնության կարիք ունի:
-Մենք բացառիկ իրավիճակ ունեցանք արտակարգ դրության այս ընթացքում: Մշակույթի ոլորտը յուրատեսակ ինքնակարգավորման, ինքնակազմակերպման էտապ ապրեց։ Մշակույթի գործչի խոսքը մտավ մեր տները, և այս դեպքում այնքան էլ կարևոր չէ, թե ինչ տարբերակով՝ առցա՞նց, թե՞ հեռուստաեթերի միջոցով։ Մեր իրականության մեջ եղել են նման իրավիճակներ, մասնավորապես 1988 թվականի երկրաշարժին հաջորդող օրերին հեռուստաեթերից հնչում էր մեր մտավորականության հուսադրող խոսքը։ Այսինքն, մեզ համար խորթ չէ այս երևույթը, երբ մտավորականը, մշակույթի գործիչը, մշակույթը հասարակության կողքին են եղել տարբեր իրավիճակներում, պարզապես մի փոքր հեռացել էինք այդ ամենից, իսկ համավարակը, կարծես, սթափեցնող դեր խաղաց նաև այս հարցում։
-Ասում են՝ բարձր արվեստը կարիք չունի գովազդի, մինչդեռ վատ գովազդի կամ գովազդի բացակայության արդյունքում կարող է անտեսվել, տուժել լավ արվեստը:
-Եվրոպական թատրոնների փորձի ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ չնայած ամիսներ առաջ ներկայացումների տոմսերն արդեն վաճառված են լինում, սակայն, առանց բացառության, բոլոր ներկայացումների համար արվում է հանրահռչակում։ Սա պարտադիր պայման է ոչ միայն առևտրային ընկերությունների գործունեության համար, այլև արվեստում: Հոգևոր-մշակութային ոլորտում հանրային կապերն այսօր, առավել քան երբևէ, կարևոր են։ Այդ իսկ պատճառով մեծապես կարևոր են հայաստանյան մշակութային կառույցների մարքեթինգի բաժինների աշխատակիցների և հանրային կապերի մասնագետների որակավորմանն ուղղված դասընթացները, վեբինարները։ Հատկապես այս ընթացքը կարելի է օգտագործել և հեռավար ուսուցման տարբերակով լրացնել այն բացը, որն առկա է մշակույթի ոլորտում հանրային կապերի և մարքեթինգի համապատասխան մասնագետներ ունենալու համար։ Ի վերջո մենք արդեն 30 տարի է նոր հասարակարգի պայմաններում ենք, սակայն մշակութային կառույցներում համառորեն չենք հրաժարվում խորհրդային տարիներից արմատացած կառավարման շատ ու շատ գործիքներից։ Արվեստի ոլորտում կառավարման նոր չափանիշներ ու մեխանիզմներ կան, որոնք հատուկ կարևորություն են տալիս հանրային կապերին։ Շատ վաղուց բացառապես թատերական ազդագրերի տպագրությունը չի դիտարկվում որպես գովազդային գործունեություն, առավել ևս մշակութային կառույցի գովազդային ռազմավարության իրագործում։ Հուսանք, որ այս ընթացքում առցանց տիրույթում մշակութային կառույցների արձանագրած հաջողությունները կարևոր ազդակ կհանդիսանան բոլոր այն անձանց համար, ովքեր համառորեն չեն ուզում գիտակցել մշակույթի ոլորտում գովազդի կարևորությունը։
Զրույցը` Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ